به طور کلی روش های شنوایی سنجی به 4 دسته تقسیم می شوند که عبارت اند از تست شنوایی سنجی تون خالص یا Pure Tone Audiometry – PTA ، آدیومتری راه هوایی، آدیومتری راه هوایی و آدیومتری گفتاری.
در ادامه به طور خلاصه هر یک از موارد بالارا مورد بررسی قرار می دهیم.
شنوایی سنجی تون خالص یا Pure Tone Audiometry – PTA
تون خالص صوتی می باشد که تنها دارای یک فرکانس است. انسان می تواند صوت هایی که فرکانس آن ها بین 20 هرتز تا 20000 هرتز است را بشنود؛ اما حساسیت شنوایی در تمام فرکانس ها یکسان نیست؛ یعنی حساسیت شنوایی انسان عمدتا در فرکانس های حوالی 1000 هرتز است. به همین علت در تستPTA نیز فرکانس هایی مورد ارزیابی قرار می گیرند که ما حساسیت بیشتری به آن ها داریم و در درک گفتار نیز نقش بیشتری ایفا می کنند.
در ادیومتری آستانه شنوایی در فرکانس های 250، 500، 1000، 2000، 4000 و 8000 هرتز اندازه گیری می شود. شدت صدا نیز در تست شنوایی سنجی بر حسب دسی بل سطح شنوایی (dB HL) اندازه گیری می شود.
مهم ترین وسیله مورد نیاز برای انجام این آزمون دستگاهی به نام ادیومتر می باشد. آدیومتر دستگاهی است که می تواند محرکات تن خالص را با فرکانس و شدت مشخص تولید کند.
این محرکات از طریق یک مبدل (هدفون یا ارتعاشگر استخوانی) به گوش فرد ارسال می شوند. همچنین یک دکمه برای پاسخ نیز در دست بیمار قرار می گیرد تا بتواند با شنیدن محرک پاسخ دهد.
تمرکز فرد برای پاسخ به محرکات صوتی بسیار مهم است. زیرا اصوات بسیار آرام هستند و کوچکترین عامل حواس پرتی می تواند پاسخ دهی به آن ها را مختل کند؛ ینابراین آدیومتری باید در محیطی کاملا ساکت انجام شود تا صداهای محیطی عملکرد شنوایی فرد را تحت تأثیر قرار ندهند. بدین منظور در هر کلینیک شنوایی سنجی باید یک اتاقک عایق صوتی وجود داشته باشد تا افراد جهت ارزیابی شنوایی در آن قرار بگیرند.
شنوایی سنجی راه هوایی
در آزمایش انتقال راه هوایی برای تست شنوایی سنجی، هدفون هایی بر روی گوش بیمار قرار داده می شود. از طریق هدفون ها به صورت مجزا صوت هایی به هر دو گوش فرستاده می شود. بیمار باید واکنش خود به شنیدن صدا را از طریق فشردن دکمه پاسخ به دکتر اطلاع دهد.
در این روش آستانه شنوایی فرد در فرکانس های مختلف به طور جداگانه بدست می آید. نتایج تست، میزان حساسیت گوش داخلی، عصب شنوایی و کانال و گوش خارجی و میانی را نشان می دهد.
همانطور که پیش از این نیز گفته شد، بلندی صدا بر حسب دسی بل (dB) اندازه گیری می شود. محدوده شنوایی نرمال در فرکانس های 8000-250 هرتز، 25 دسی بل و کمتر از آن در نظر گرفته می شود.
شنوایی سنجی راه استخوانی
در این نوع از آزمایش شنوایی سنجی، همانند آزمون شنوایی سنجی PTA تن های خالص به گوش بیمار فرستاده می شود و بیمار باید به محض دریافت صدا دکمه پاسخ را فشار دهد.
در این آزمون ویبراتوری بر پشت گوش (روی استخوان ماستویید) قرار داده می شود، ویبراتور حدالامکان باید نزدیک لاله گوش قرار داده شود ولی تماسی با آن نداشته باشد. در این روش فرکانس‌های ۲۵۰- ۵۰۰- ۱۰۰۰- ۲۰۰۰ و ۴۰۰۰ هرتز ارزیابی می شوند که نتایج آن حساسیت گوش داخلی و عصب شنوایی را به ما نشان خواهد داد.
شنوایی سنجی گفتاری
شنوایی سنجی گفتاری، یکی دیگر از آزمون های شنوایی سنجی است که برای اندازه گیری توانایی شخص در شنیدن، تشخیص و تفکیک کلمات و گفتار به کار می رود. این آزمون معمولا برای ارزیابی شنوایی بزرگسالان و کودکان بزرگسال صورت می گیرد.
این آزمون به نوعی مکمل آزمون شنوایی سنجی تون خالص می باشد و نتایج حاصل از آن می تواند برای تایید یا عدم تایید نتایج بدست آمده از آزمون شنوایی سنجی با تون خالص بکار می رود.
آزمون شنوایی سنجی گفتاری، شبیه آزمون شنوایی سنجی با تون خالص است با این تفاوت که به جای استفاده از صداهای تون خالص (صدایی شبیه به صدای “بیپ”) از محرکات گفتاری استفاده می شود یعنی از شخص خواسته می شود تا به کلماتی که در شدت های مختلف صدا از طریق هدفون پخش می شود گوش دهید و آنها را تکرار نمایید.
این برای تنظیم سمعک و تشخیص برخی از پاتولوژی های گوش (تومور عصب شنوایی، نوروپاتی شنوایی و…) اهمیت دارد و هردو مسیر شنوایی محیطی و مرکزی سیستم شنوایی را بررسی می کند
از طریق این آزمون می توان آستانه درک گفتار (Speech Reception Threshold – SRT) و امتیاز تفکیک گفتار (Speech Discrimination Score – SDS) را بدست آورد.
